Racowie, rusznice i hufiec po usarsku

Obiecałem więcej wypraw w wiek XVI, oto i kolejna. 5 sierpnia 1506 roku wojska polsko-litewskie, dowodzone przez marszałka nadwornego litewskiego, kniazia Michała Glińskiego, rozbiły pod Kleckiem silne zgrupowanie Tatarów. W Kronice polskiej… Macieja Stryjkowskiego znaleźć można bardzo ciekawy, wierszowany opis tego starcia. Poniżej chciałbym wynotować kilka co ciekawszych szczegółów dotyczących oddziałów Glińskiego – ich wyposażenia i taktyki.

I. Interesujący jest opis taktyki jazdy litewskiej, która pod ostrzałem tatarskim rozluźniła szyk, by uniknąć strat:

Tak Litwie niechcąc brodu dopuścić grad z łuków

Żelazny wypuścili, aż niebo brzmi z huków,

Świszczące strzały jak deszcz zewsząd lecą pędem,

Lecz Gliński rozwlekłym był Litwę sprawił rzędem,

Tak im strzały Tatarskie mało zaszkodziły.

II. Wśród oddziałów litewskich nie zabrakło raców, którym przypadł zaszczyt pierwszego ataku na Tatarów. Przy wsparciu dodatkowych oddziałów udało im się zagarnąć ordyńcom liczne konie:

Lecz Raczowie Litewscy prętko przyskoczyli.

A z strażą ich nad stawem śmiele bój stoczyli.

Raczom na ratunek pięć set wnet Litwy przybyło,

Tak Tatarów nad stawem miejsce omyliło,

Iż im Litwa zaraz odgromiła konie

III. Bardzo ważną rolę odegrała po stronie wojsk polsko-litewskich broń palna, mając duży wpływ psychologiczny na Tatarów:

W tym z kilku ruśnic, które w wojsku naszy mieli,

Uderzyli w pogany aż wszyscy zadrżeli,

Raczko miał też harkabuz, Radziwiłłów drugą

Marszałek miał ruśnicę (aż dziw w on czas)  długą,

Z tych ruśnic wnet do rzek poganów odparli.

(…)

A nasz Raczko hospodin tym śmielej harcuje,

Z ruśniczką swoją gdy w niej wielką godność czuje,

Nabijajet raz po raz, a gdy tylko puknie,

Alić niechrzest, pohaniec leczuć ani huknie.

IV. Niezwykle interesujący jest opis hufca polskiej jazdy, nadciągającej na pole bitwy:

A za tym się Polacy zbrojni ukazali

W świetnych zbrojach, a wszystkich trzysta było koni,

Wszyscy też po usarsku mieli lśniące bronie,

Kopije z proporcami, tarcze z skophiami

Oczywiście nawiązanie do husarii jest mocno na wyrost jeżeli chodzi o 1506 roku. Musimy jednak pamiętać, że Stryjkowski wydał swoją kronikę w 1582 roku, stąd też odwoływał się do sytuacji mu współczesnej.